Zeynep Dilara Akyürek Milliyet com tr Kahramanmaraş merkezli 7 7 ve 7 6 büyüklüklerindeki sarsıntılardan Escort Çınardere sonra bilhassa deprem bölgesinde bulunan ve ayakta kalan yapıların güvenlikleri başlarda soru işaretleri oluşturmuştu Zelzele bölgesindeki yapılar artçıların da tesiriyle önemli manada hasar görebiliyor Binalarının inançlı olup olmadığını araştıranlar ise Çınardere Escort Bayan uzmanların açıklamalarıyla birlikte sağlam olmayan tabanda bile yıkılmayan binaların sırrını çözmeye çalışıyor Asırlara meydan okuyan Mimar Sinan’ın inşa ettiği İstanbul Büyükçekmece’deki Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü ile ondan 400 yıl sonra Çınardere Escort yapılan Dubai’deki 7 yıldızlı Burj Al Arab Oteli’nin temelindeki kazıkların sırrını Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Geoteknik Anabilim Kısmı Lideri Prof Dr Sabriye Banu İkizler anlattı
MİMAR SİNAN’IN ‘KAZIK TEMELLİ’ ESERLERİ
Osmanlı devleti baş mimarı Mimar Sinan Yasal Sultan Süleyman a kıyamete kadar yıkılmayacağının kelamını verdiği bir cami inşa edecekti Bu cami tıpkı vakitte kendisinin en görkemli yapıtlarından biri olacak ve İstanbul da meydana gelecek yıkıcı zelzelelere karşı dimdik ayakta kalacaktı Sarayburnu Doruğu üzerindeki Süleymaniye Camii’nin imalinde 6 metrelik temel çukuru içine binlerce kazık çakıldı Mimar Sinan ın kalfalık yapıtı olan Süleymaniye Camii 5 asır boyunca sarsıntılardan hiçbir biçimde hasar almadan ayakta kalmayı başardı
Ancak kazık temellerin kullanıldığı tek yapı bu görkemli cami değildi İmali 1567 yılında tamamlanan Yasal Sultan Süleyman Köprüsü günümüzde Büyükçekmece Gölü’nün Marmara Denizi ile birleştiği noktada sapasağlam ayakta duruyor Köprünün su üzerindeki ayaklarında da kullanılan kazık temel sağlam olmayan kum tabanlarda dahi yapıların temelini emniyetli hale getirdiğinin somut ispatlarından biri
En az bin 200 yıllık geçmişi olan kazıklı temel sisteminin örnekleri Neolitik Çağ’da bugünkü İsviçre’de insanların saldırganlardan korunmak için sığ göllerin ortasına ağaç kazık çakarak oluşturdukları barınaklarla kayıtlara geçti. Daha sonra Türk mimarisinde Osmanlı Devleti Baş Mimarı Mimar Sinan da yapıtlarında kazıklı temel sistemiyle asırlardır ayakta kalmayı başaran sağlam yapılar inşa etti.
BİRÇOK UNSUR BU KÖPRÜDE İMZA ATILDI
Prof Dr Sabriye Banu İkizler 456 yıllık Yasal Sultan Süleyman Köprüsü ile ilgili Zemin şartlarının yetersiz olması sebebiyle daha evvelce göl üzerinde Roma Dönem’inden kalma köprü yıkılmıştı Farklı uzunlukta ve büyüklükte 4 köprü birbirine yapay adalarla eklenerek toplam 636 metre uzunluğunda ve 7 metre genişliğinde 28 kemerden oluşan ayrıyeten seyir köşklerinin de bulunduğu bir yapı inşa edildi dedi
Mimar Sinan’ın bu köprüde imal ve mühendislik açısından birçok birincisi bir ortada kullandığını belirten Prof Dr İkizler Önce 3 adet yapay ada inşa edildi Daha sonra köprü ayak ve temellerinin yerleşeceği tabanın sağlamlaştırılması için o periyot ‘sanduka’ olarak isimlendirilen günümüzde ‘batardo tekniği’ denilen yol kullanılarak ayakların geleceği yerlerdeki sular büyük tulumbalar yardımıyla boşaltıldı Tabana 2 5 metre uzunluğunda 40 bine yakın kazığı şahmerdan yardımıyla çakarak yer güçlendirildi Üzerine arşın taşları döşenmiş bu usulle kazıklar ve taşlar ortasında elastikiyet oluşturularak yapının sarsıntıdan ziyan görmemesi hedeflendi diye konuştu
7 YILDIZLI OTELDE 400 YIL SONRA TIPKI TEKNİK
Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki Dubai kentinde bulunan ve 1999 yılında birinci konuklarını ağırlayan 7 yıldızlı Burj Al Arab Oteli de kum taban üzerine kazık temel sistemi kullanılarak inşa edilmişti Prof Dr Sabriye Banu İkizler otelde kullanılan sistemi şu biçimde anlattı
“Sadece hudutları zorlayan mimarisiyle değil, tıpkı vakitte yer kaideleriyle da inşaat mühendislerini bir epey zorlayacak bir yapı olan Burj Al Arab, Mimar Sinan’ın 450 yıl evvel kullandığı teknikle yapıldı. 321 metre yüksekliğindeki Burj Al Arab, yumuşak kumlu tabana 250 adet kazıkla inşa edilmiştir. Mühendisleri birinci etapta en çok zorlayan öge, yerin kum olması ve yapının su üzerinde yüzüyormuş izlenimini vermesi için binanın su üzerinde yer almasının istenmesiydi. Yapı tıpkı vakitte fay çizgilerinin yakınında yer alıyordu ve suratı neredeyse saatte 144 kilometre sürate ulaşan Basra Körfezi’nin ağır rüzgâr yüklerine maruz kalıyordu. Gökdelenler ve maruz kaldıkları yanal yükler (deprem ve rüzgâr yükleri), yüksek yapıların var oluşundan beri üzerinde düşünülen ve tahlil bulmaya çalışılan hususlardır. Bütün bu riskleri bertaraf etmek için 1.5 metre çapında ve birçok bölgede 45 metre uzunluğunda 250 adet kazıkla temel sistemi tasarlandı.”
ZEMİNDE SIVILAŞMAYA KARŞI 3 SAĞLAMLIK FORMÜLÜ
Büyük hasarlara sebep olması nedeniyle bilhassa sismik açıdan faal olan bölgelerde inşa edilecek yapıların dizaynında sıvılaşma potansiyelinin öncelikli olarak dikkate alınması gerekir diyen Prof Dr Sabriye Banu İkizler taban sıvılaşmasının bulunduğu bölgelerde yapıların bu tehlikeden nasıl korunacağını da 3 unsurda şöyle anlattı
1 Sıvılaşmaya yatkın tabanlardan kaçınma Alternatif alanların mevcut olması halinde sıvılaşmaya yatkın olan yerlerden kaçınmak akla gelen birinci ve en ekonomik tedbirdir
2 Sıvılaşmaya karşı dirençli yapıların inşa edilmesi Uygun alanların mevcut olmaması üzere nedenlerden ötürü yapıların sıvılaşmaya yatkın olan tabanlar üzerine inşa edilmesi gerekebilir Bu türlü bir durumda derin temellerin kullanılması yapının sıvılaşmaya karşı direncini artırır
3 Tabanın değiştirilmesi yahut uygunlaştırılması Sıvılaşma hassaslığı bulunan tabanın derin ve geniş bir alanda yayılmamış olması halinde kazılıp yerine sıvılaşma eğilimi bulunmayan bir yer konulabilir Ayrıyeten tabanın doğal durumuna oranla daha sıkı hale getirilmesi için sıkıştırılması tabanın drenaj kapasitesinin artırılması bağlayıcı bir katkı gereci ile enjeksiyon ve karıştırma yapılması üzere teknikler sıvılaşmaya karşı direncin artırılmasında kullanılan en yaygın düzgünleştirme metotlarıdır