Testisler fötal hayatta karın içinden yavaş yavaş aşağı inerek, sağlıklı erkekte skrotum denilen torba içerisindeki yerlerini alırlar. Bu inişin tam olmadığı şahıslarda, yani testisin torbaya inmediği durumda (kriptorşidizm), testis kanser riski 5-8 kat artar. Testisin ameliyatla ergenlik çağına kadar olması gereken yere indirilmesi kanser riskini azaltır. Ailelerin inmemiş testis konusunda çok hassas olması gerekir. Testis indirildikten sonra da o kişinin hayat uzunluğu kendi kendini muayene ile testisini izlemesi önerilir. Ergenlik çağından sonra artık testisi indirmek yerine, cerrahi olarak çıkartmak daha uygun bir yaklaşım olur.
Her 250 erkekten 1’inde görülülyor!
Testis kanseri 14-44 yaş aralığındaki erkeklerde en sık teşhis konan organ kanseridir. ABD istatistiklerine nazaran her 250 erkekten birinde testis kanseri gelişmekte, en sık saptandığı yaş aralığı ise 25-29. Pek çok kanserde olduğu üzere, testis kanserinin de tam sebebi bilinmiyor. Ancak erkek çocuk şimdi ana rahmindeyken maruz kaldığı hormonal dengesizlik ve bilhassa yüksek östrojen düzeyinin testis kanseri gelişmesinde tesirli olduğunu gösteren kuvvetli bilimsel bilgiler mevcut. Tekrar anne rahminde yahut doğduktan çabucak sonra maruz kalınabilecek çeşitli zenobiyotik (vücuda yabancı kimyasal madde) hususların de testis kanserinde tesirli olabildiği düşünülmekte. Dış faktörlerin de bu hastalığın ortaya çıkmasında bir etmen olduğu biliniyor. Doğum öncesi ya da erken bebeklik devrinde maruz kalınan kanserojen tesirler münasebetiyle, testis kanseri erken yaşlarda ortaya çıkar.
Sertlik ve şişliğe dikkat!
Testis kanserinin belirtileri ortasında testiste sertlik ve şişlik bulunur. Ekseriyetle bu hastalık ağrısız olur ama %20 olguda ağrıya da rastlanıyor. Bazen testisteki şişlik farkedilmeden evvel, hasta tümörün metastazlarına bağlı rahatsızlık yaşayabilir ve bu da metastazın olduğu bölgeye nazaran değişiklik gösterebilir. Bunlardan en sık görüleni, karın art bölgesinde kitleye bağlı olarak karında şişlik ve/veya sırt ağrısıdır. Daha nadiren halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, kanlı balgam, nefes darlığı yahut nörolojik semptomlar da hastalığın birinci belirtisi olabilir.
Testis kanseri sıklığı tüm dünyada artış gösteriyor. Bu hastalığın sıklığı besbelli bir coğrafik dağılım gösterir. Batı ülkelerinde ve bilhassa İskandinav ülkelerinde sık, Asya ve Afrika’da çok daha seyrek olduğu biliniyor. Ülkemizde Sıhhat Bakanlığı datalarında 15-24 yaş gurubu erkeklerde birinci sırada testis kanseri olduğu belirtilmekte. Genç erkekler sıklıkla tabibe başvurmakta bir mühlet gecikebiliyor. Bundaki değerli faktörlerden biri, toplumda testis kanseri ile ilgili farkındalığın düşük olmasıdır. Batı ülkelerinde testis kanseri ve erken bulguları konusunda halkı ve bilhassa genç erkekleri eğitmekle ilgili vakit zaman kampanyalar yapıldığını ve bunların da tesirli olduğu biliniyor.
Bir testisinde kanser çıkan bireylerin, karşı taraf testisinde kanser çıkma mümkünlüğü da, olağan popülasyona nazaran 12 kat daha yüksektir. Bir testisinde kanser olan hastalarda %2-3 oranında karşı testiste de bu hastalık gelişebilir. Bu hastalarda sağlam testisin hem tabip, hem de kendileri tarafından takip altında tutulmasıı önerilir. Testis kanseri kalıtımsal geçişin kuvvetli olduğu bir kanserdir ve %40 olguda genetik faktörlerin rolü olduğu ortaya konmuştur. Babada testis kanseri varlığı riski 4-6 sefer, erkek kardeşte varlığı ise 8-10 kere arttırmaktadır. Birinci teşhiste olguların sırf %1-2 sinde çift taraflıdır. Bir taraftan tedavi olan şahıslarda, %2-3 oranında hayatları boyunca karşı testiste de kanser saptanabilir.
Yukarıda tanımlanan risk kümesindeki erkeklerde, kişinin nizamlı ortalarla kendi kendini muayene etmesi en değerli tarama sistemidir. Toplumda bu hususta farkındalık yaratılmasının son derece kıymetlidir ve genç erkeklerin kendi anatomilerini tanıyarak yılda 1 yahut 2 kere kendilerini muayene etmesi uygun olacaktır. Bir başka değerli nokta check-up için sıhhat kuruluşuna başvuran genç erkek hastalarda, testis muayenesinin kesinlikle yapılması gerekliliği ve ihmal edilmemesidir.
Testis kanseri, kanser tedavileri ortasında en yüz güldürücü olanlardan biridir. Metastaz gelişmiş olgular dahil tüm testis kanserli hastalara bakıldığında şifa mümkünlüğü %97 civarındadır. Tedavi başarısı son yıllarda artış göstermektedir. Bununla birlikte, testis kanserinde hakikat yaklaşım son derece kritiktir. Burada gereken en az tedavi ile tam şifayı sağlamak son derece değerlidir. Gereksiz/fazladan her türlü tedaviden kaçınılmalıdır; çünkü uygulanacak her tedavinin bu şahısların hayat kalitelerine ve hatta sağ kalımlarına olumsuz tesirleri olabilir. Bu kadar genç yaşta uygulanan kemoterapi ve radyoterapinin, ileriki hayatlarında, düşük yüzdelerde de olsa, farklı kanserlere sebebiyet verebileceği biliniyor. Testis kanserinde hastanın tümörünün patolojik özellikleri ve hastalığın yaygınlık değerlendirmesine nazaran uygun ve farklı yaklaşımlar kelam mevzusudur. Burada Üroloji, Medikal Onkoloji ve Radyoloji Anabilim Dalları’nın ortaklaşa vereceği kararlar ile tedavi süreci yürütülmelidir. Dünyada bilimsel olarak da ispatlanmış bir gerçek, bu hastaların tecrübeli üroonkoloji uzmanları ve merkezlerce tedavi edilmesinin şifa oranlarını arttırırken, yan tesir oranlarını da azalttığıdır. Almanya’da tecrübeli merkezlere danışıldığı vakit tedavi teklifinin %40 hastada değiştiği yayınlanmış bilimsel bir datadır.
Kısırlık sorunu olan erkekler dikkat!
Diğer yandan, infertilite (kısırlık) ve testis kanseri ortasında bir bağ bulunur. Bunun yeniden anne karnında maruz kalınan hormonal etraf ile ilgisi olabileceği düşünülüyor. İnfertilitesi olan erkeklerde testis kanseri riski 3 kat fazladır. Lakin her testis kanserli olguda infertilite vardır yahut gelişecek diye bir durum bulunmaz. Pek çok baba olmuş bireyde testis kanseri çıkabileceği üzere, tedavi sonrası doğal yoldan baba olan pek çok hasta da var. Tüm hastalarda tedavinin birinci etabı, hastalıklı testisin ameliyatla çıkartılmasıdır, bu ise sperm üreten iki merkezden birinin devre dışı kalması demektir. Lakin tek testis her tıp işlev için şahsa kâfi olabilir. Kemoterapi ve radyoterapi de – en azından süreksiz olarak – sağlıklı sperm üretimini olumsuz tarafta etkileyebilir. Bu yüzden, tedavinin en başında, hatta hastalıklı testis şimdi yerindeyken, hastaya sperm bankasına örnek vermesi önerilir. İdrar yolunun penisin ucuna açılmadığı ve hipospadyas denilen anatomik bozukluk da bir başka risk faktörüdür.
Prof. Dr. Can Öbek son olarak şu noktaya dikkat çekiyor: “Şunu bilhassa belirtmek isterim, genç bir erkekte, bedenin rastgele bir bölgesinde kansere bağlı bir kitle saptanırsa, testis tümörü mümkünlüğü kesinlikle hatırlanmalıdır. Bilhassa karın art bölgesindeki tümörlerde teşhiste gecikmeler olabiliyor. Bu üzere olgularda vaktinde hakikat teşhis; hakikat ve tesirli tedavi için testislerin bir ürolog tarafından muayene edilmesi; ilgili kan ve radyolojik tetkiklerin yapılması son derece kıymetlidir.”
